فقط پشه های ماده نیش می زنند. گزش آنها به این دلیل است که می خواهند از مواد مغذی موجود در خون تغذیه کنند و با این کار به رشد و نمو تخم هایشان کمک می کنند. پشه ها فقط خون انسان ها را نمی مکند. واقعیت این است که آنها در بیشتر مواقع از خون جانوران، پرندگان، قورباغه ها و خزندگان تغذیه می کنند. پشه ها حتی کرم های خاکی را هم می گزند. اما در این بین پشه هایی هستند که به طور خاص فقط انسان ها را هدف قرار می دهند. یکی از بدترین گزش متعلق به گونه پشه تب زرد است که ویروس های تب دنگی و تب زرد را منتشر می کنند. گونه دیگری که خون انسان ها را بر خون جانوران دیگر ترجیح می دهد، پشه آنوفل است. این همان پشه ای است که انگل های بیماری مالاریا را منتشر می کند.
پشه ها چگونه طعمه مورد نظرشان را پیدا می کنند؟
بیشتر پشه ها خون مورد نیازشان را از هر موجودی که در اطرفشان باشد دریافت می کنند و لزوماً برایشان اهمیتی ندارد خون کدام انسان را بمکند. با این که آنها به دنبال خون ما هستند، هیچ شاخص محکمی که نشان دهد یک گروه خونی خاص را به گروه خونی دیگر ترجیح می دهند وجود ندارد. برخی مطالعات نشان داده اند افرادی که گروه خونی O دارند برایشان در اولویت هستند، اما بعید به نظر می رسد که این امر در مورد همه انواع پشه ها صدق کند.
نحوه انتخاب هدف گزش می تواند به صورت تصادفی فردی از میان یک جمعیت باشد یا این که بر اساس تنفس عمیق و بوی متصاعد شده از پوست صورت گیرد. زمانی که پشه ها به خون نیاز دارند، از روی دی اکسید کربنی که به دنبال بازدم از دهان انسان ها خارج می شود هدفشان را انتخاب می کنند. در سراسر دنیا، دی اکسید کربن یکی از معمول ترین طعمه هایی است که پشه ها را به خود جذب می کند. اگر دی اکسید کربن بیشتری را بیرون بدهیم، پشه ها احتمالاً با سهولت بیشتری به سراغ ما می آیند.
وقتی که پشه نزدیک تر می شود، یعنی در حال پاسخ گویی به محرک هایی است که از پیرامونش دریافت می کند. شاید هم این محرک خارجی گرمای بدن و عرق انسان باشد. انجام ورزش و فعالیت فیزیکی که به دنبال آن دمای بدن و میزان تعریق بالا می رود می تواند باعث جذب شدن پشه ها شود. شاید هم اندازه جثه فرد در انتخاب پشه دخیل باشد. مطالعات نشان می دهند که زنان باردار بیشتر در معرض گزیدگی پشه ها قرار می گیرند.
این که فرد تا چه حد پر مو یا کم مو باشد نیز یکی از معیارهای گزینش محسوب می شود. منطقی است که در صورت پر مو بودن فرد، کار پشه ها در پیدا کردن مسیر ورود به پوست از میان انبوهی از مو سخت می شود.
از همه این ها مهم تر بویی است که پشه ها از پوست ما حس می کنند. صدها نوع ماده شیمیایی به دنبال تعریق از بدن ما خارج می شوند یا این که باکتری های موجود در بدن ما این بو را منتشر می کنند. ترکیب بوهایی که مواد شیمیایی ایجاد می کنند یا می تواند پشه ها را به سمت فرد بکشاند یا باعث دور شدن آنها شود. پشه ها مواد اسیدی فراری که در عرق انسان موجود هستند را انتخاب می کنند. علت این گزینش وجود یک گیرنده بویایی به نام « Ir8a » است. پشه هایی که نسخه فعال ژن « Ir8a » را نداشته باشند، کمتر به سوی انسان ها جذب می شوند.
پشه ها علاوه بر فرد، محل گزش را نیز انتخاب می کنند!
محل گزش نیز علاوه بر فردی که هدف می گیرند برایشان اهمیت دارد. یکی از مطالعات انجام شده نشان می دهد که پشه ها بیشتر تمایل به گزیدن دست ها و پاها دارند تا زیر بغل. علت دوری آنها از زیر بغل بوی باقیمانده از اسپری های خوش بو کننده ای است که استفاده می کنیم. پشه ها همچنین بیشتر به پاهای انسان گرایش دارند تا قسمت های دیگر بدن. مطالعات نشان داده اند همان باکتری هایی که در پنیر وجود دارند بین انگشتان پاهای ما نیز هستند و پشه ها را به خود جذب می کنند.
آیا نوع غذایی که می خوریم در جذب پشه ها مؤثر است!
مسلماً رژیم غذایی ما دخالتی در این امر ندارد. هیچ شواهدی مبنی بر این که آن چه می خوریم یا می نوشیم می تواند مانع از گزش پشه ها شود به دست نیامده است. بعضی از غذاها یا نوشیدنی ها ممکن است در تعداد پشه هایی که قصد گزیدن ما را دارند تأثیر داشته باشند، اما در نهایت چندان فرقی نمی کند چه رژیم غذایی را دنبال می کنیم. ثابت شده است که خوردن موز اندکی توجه پشه ها را به سوی ما جلب می کند، اما نتایج در حدی نیستند که بتوان به طور قطع گفت تغییر در رژیم غذایی احتمال پشه گزیدگی را کم می کند. عدم توانایی ما برای مقاوت در برابر پشه ها تقصیر ما نیست. باید ژن هایی که به ارث برده ایم را سرزنش کنیم. بر اساس مطالعات انجام شده، مواد شیمیایی که وظیفه تولید بوی پوست را بر عهده دارند و پشه ها را جمع می کنند تا حدی ارثی هستند.
چه می توان کرد؟
باید حواسمان باشد که یک مورد گزش را به همه گونه های پشه عمومیت ندیم. در جهان هزاران گونه پشه وجود دارد و همه آنها سلیقه متفاوتی برای اینکه چه کسی یا چه حیوانی را بگزند، دارند. شاید افراد و موقعیت هایی که در یک نقطه از دنیا هستند پشه هایی را به خود جذب کنند، اما همین افراد و موقعیت ها در نقطه دیگر ممکن است هیچ جذابیتی برای پشه های آنجا نداشته باشند. بنابراین چه آهنربای جذب کننده پشه ها باشیم یا از تیررس آنها دور بمانیم و به ندرت گزیده شویم، بهتر است از اسپری یا قرص دفع کننده حشرات استفاده کنیم.