آفت کش به دسته ای از مواد شیمیایی اطلاق می شود که شامل حشره کش ها، کنه کش ها، جونده کش ها، نماتد کش ها، قارچ کش ها، و علف کش ها می باشد.
- اکثر آفت کش ها علاوه بر هدف خود ( جانور یا گیاه مورد نظر ) نسبت به انسان، حیوانات اهلی و وحشی و حشرات مفید سمی بوده و می تواند از طریق جذب پوستی و استنشاق ذرات و یا قطرات سم معلق در هوا و به ندرت از طریق گوارش (عمدی و غیر عمدی ) وارد بدن شده و موجب مسمومیت انسان شود.
- باقیمانده سموم در آب، غذا، گوشت، ماهی و سایر محصولات غذایی می تواند باعث تجمع سموم در بدن مصرف کنندگان شده و در دراز مدت عوارضی را ایجاد کند.
- مواجهه شغلی با آفت کش ها معمولا“ در بین کارگران کارخانجات سازنده آفت کش ها به صورت استنشاقی و در کارگران کشاورزی و یا سم پاشی به صورت تماس پوستی بروز می کند.
- شدت تماس در کشاورزی بسیار متغیر است که این بستگی به اندازه زمین، نوع محصول، طریقه کاربرد، شرایط آب و هوایی و مهارت های کارگر و استفاده از وسایل حفاظت فردی دارد.
- استفاده از دستکش های حفاظتی بطور قابل ملاحظه ای تماس شغلی با آفت کش ها را کاهش می دهد.
اصول ایمنی در کار با آفت کش ها:
- کلیه ظروف حاوی سموم و آفت کش ها بایستی دارای برچسبی باشند که بر روی این برچسب ها اطلاعاتی شامل نام و نوع سم، سمیت، خصوصیات فیزیکی، شیمیایی، اطلاعات بهداشتی سم، توصیه هایی در مورد کمک های اولیه، شرایط نگهداری و حریق آن ماده درج شده باشد.
- تمام افرادی که از سموم دفع آفات استفاده می کنند باید قبل از مصرف اطلاعات کافی را در مورد ماده مورد نظر کسب کرده و از عوارض ناشی از تماس با سم اطلاع کافی داشته باشند.
- در هنگام سم پاشی بایستی اطلاعاتی به ساکنین منطقه و یا محل در مورد زمان سم پاشی و نوع سموم مصرفی داده شده و به آن ها گفته شود که اگر عوارض خاصی را مشاهده کنند سریعاً موارد را گزارش نمایند.
- کف انبار نگهداری سم بایستی از جنس بتون و غیر قابل نفوذ باشد، دارای دما و رطوبت مناسب (۱۵درجه سانتی گراد) با تهویه کافی بوده و سموم در ظروف کاملاً در بسته، به دور از مواد غذایی و بر روی پالت، نگهداری شود.
- در دسترس بودن کپسول های اطفاء حریق و جعبه کمک های اولیه در محل نگهداری سموم ضروری است.
رعایت نکات ایمنی در هنگام سم پاشی:
- استفاده از وسایل حفاظت فردی مناسب شامل لباس کار یکسره با آستر نخی، پیش بند از جنس نئوپرن، دستکش پلاستیکی ساق بلند با آستر پنبه ای، چکمه پلاستیکی با جوراب های نخی، کلاه، عینک و شیلد صورت، ماسک تنفسی مناسب
- خودداری از مصرف هر گونه مواد خوراکی، آشامیدنی و کشیدن سیگار در طول مدت سم پاشی
- دور نگهداشتن افراد بخصوص کودکان از محل سم پاشی و خارج کردن حیوانات و پرندگان از محل سم پاشی
- سم پاشی نبایستی در جهت وزش باد و یا در هنگام بارندگی انجام شود
- خودداری از ورود افراد به محیط سم پاشی شده به مدت ۲۴ ساعت
نکات ایمنی بعد از انجام سم پاشی:
- تمیز کردن و شستشوی وسایل سم پاشی در پایان کار روزانه و عدم رها کردن باقی مانده سموم موجود در پمپ سم پاشی در رودخانه ها و یا آب های راکد و یا جاری
- عدم استفاده از ظروف خالی سم به عنوان ظروف نگهداری مواد غذایی یا استفاده برای نگهداری غذای حیوانات
- سوزاندن ظروف و پاکت های خالی سم و دفن کردن قوطی های خالی فلزی سموم در زیر خاک
- انجام معاینات دوره ای هر ۶ ماه یکبار برای کارگران سم پاشی
- استحمام پس از پایان کار و تعویض کلیه لباس ها و شستشوی کلیه وسایل حفاظتی مورد استفاده با آب و صابون