کرم خراط؛ دشمن پنهان درختان با ارزش
امروزه کشاورزی اصلی‌ترین تامین کننده خوراک جهان شناخته می‌شود. کشور ما تلاش می‌کند با تقویت این بخش علاوه بر تامین نیازهای داخلی با استفاده از صادرات، نیازهای ارزی خود را نیز برآورده سازد. گردو درختی بسیار زیباست که علاوه بر تاثیرات اقتصادی دارای ارزش بالای غذایی، گاهی از جنبه های اجتماعی و فرهنگی نیز زندگی مردم را تحت تاثیر قرار می دهد.
بر اساس آمار سازمان خواروبار و کشاورزی (فائو) در سال ۲۰۰۵ میلادی جمهوری اسلامی ایران با دارا بودن ۶۵ هزار هکتار سطح زیر کشت و تولید ۱۵۰ هزار تن گردو ( ۲۰ میلیون درخت گردو) و نه درصد کل تولید، مقام سوم را در جهان از نظر تولید پس از کشورهای چین و آمریکا به خود اختصاص داده است. ولی از نظر صادرات متاسفانه این کشور در رده بیست و دوم قرار دارد. در این بین آفاتی خطرناک برای درختان که مهمترین آن ها کرم خراط است، سلامت باغ و محصول آن را تهدید می کند.
متأسفانه به علت مشخص نبودن ارقام و عدم یکنواختی محصول، میزان صادرات آن کم بوده و اغلب محصول گردو تولیدی به مصرف داخل کشور می رسد. نظر به اظهارات مدیرکل دفتر پیش آگاهی سازمان حفظ نباتات کشور، علی رغم مقام سوم تولید گردو در جهان، متاسفانه در بیش از ۵۰ هزار هکتار آن ۳۸ درصد باغات به آفت کرم خراط مبتلا شده‌اند.
استان هایی که بیشترین تولید گردو را در اختیار دارند، همدان، اصفهان، تهران، کرمان، آذربایجان غربی، البرز و خراسان رضوی که ابتلا به کرم خراط در آن ها شایع است. باغ‌های قدیمی گردو کانون اصلی کرم خراط می‌باشند. ۷۴ گونه گیاهی میزبان کرم‌خراط هستند که ترجیح این آفت درخت گردو است یا به عبارتی هر کجا باغ گردو باشد این آفت نیز وجود دارد. به گفته کارشناسان، سمپاشی های معمول و توصیه شده در باغ های گردو به دلیل وجود لارو کرم خراط در تنه درختان، کاربردی نداشته و تأثیر چندانی در مقابل این آفت ندارد و توصیه عامه بر آن است که درخت را قطع و تنه و شاخه های آن را بسوزانند.
کرم خراط آفتی پلی فاز است و ۷۴ گونه گیاهی منبع تغذیه کرم خراط هستند که مهمترین آن ها گردو است. خسارت این آفت بر روی درخت گردو در بعضی از مناطق تا ۱۰۰ درصد گزارش شده است بعضی از درختان گردو قدمت ۳۰۰ تا ۴۰۰ ساله دارند. بهترین راه های مبارزه تغذیه مناسب درخت، آبیاری و هرس به موقع می باشد. کرم خراط به جز گردو به درختانی مانند فندق، زیتون، سیب، گلابی، نارون و بیدمشک حمله می کند. این آفت در تنه و شاخه ها دالان هایی در طول و عرض و عمق ایجاد می‌کند که باعث ضعیف شدن درختان می‌شود و نهایتاً منجر به خشکی درخت و باغ‌ها می گردد که در سال‌های آینده می‌تواند مشکلات عمده‌ای را ایجاد نماید. متوسط تخمین تعداد آفت ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ عدد است، دوره زندگی آفت دو سال طول می کشد.
کرم خراط و روش مبارزه مؤثر
با توجه به اینکه کرم خراط در تنه و شاخه ها دالان ها و تونل هایی ایجاد می نماید بهترین و قطعی ترین روش، استفاده از گاز می باشد. این روش با توجه به بزرگی و کوچکی درخت گردو و یا هر درخت دیگر در زمستان پس از هرس کامل مطابق شکل بر روی آن پوشش پلاستیکی و نایلونی و یا برزنتی کشیده و زیر آن را برابر با حجم تعیین شده با قرص گازسوز یا جی بی تی گازدهی می‌نمایند، گاز حاصل از قرص در زیر چادر جمع شده و وارد تونل ها، درزها و شکاف‌های تنه و شاخه ها شده و در مدت زمان بسیار کوتاهی کلیه کرم ها را معدوم می نماید.
گاز دهی درخت جهت آفات پنهان از جمله کرم خراط