معرفی پشه آئدس Aedes
پشه آئدس Aedes یا پشه تب زرد از گونه A.aegypti و از دسته دوبالان، از طبقه حشرات و از خانواده کولیسیده مى باشد.
این پشه بومى ایران نبوده و احتمالاً از طریق جابجایى کالاها وارد کشور شده است. این حشره تمایل زیادى به رشد و تکثیر در جاهایى که از نقطه نظر بهداشتى دچار مشکل هستند دارد. آب هاى راکد ، فاضلاب ها و زباله هاى رها شده و تایر هاى خودروهاى فرسوده رها شده از جمله محل هایى هستند که پشه تمایل زیادى به تخم گذارى در آن ها دارد. پشه هاى کولیسیده نوعاً وابسته به آب هستند و پشه هاى ماده در آب تخم ریزى مى کنند. این پشه مى تواند ناقل برخى بیماریهاى ویروسى باشد و در حال حاضر مهمترین بیمارى هایی که این گونه عامل انتشار آن ها است زیکا، تب دانکى و چیکن گونیا باشد. این نوع از پشه ها در خانه ها نیز وجود دارند و چنانچه نیش هم بزنند بیمارى خاصى را منتقل نمى نمایند مگر اینکه حامل ویروس مشخصى از بیمارى هاى یاد شده باشند.
این پشه ها بیشتر در چاه هاى فاضلاب دستشویى، چاه هاى ظرفشویى، آب کولر و سایر مناطقى که داراى آب هاى سطحى راکد هستند وجود دارند. البته تب دانگ به علت میزان مرگ میرى که دارد مهم تر از دو بیمارى دیگر است و در واقع مى تواند درصد بسیار کمى در حدود ٢ تا ٣ درصد سبب مرگ شود. بیمارى چیکن گونیا نیز مى تواند سبب دردهاى شدید ناتوان کننده شده و بیمار را از زندگى طبیعى خود دور نماید و همچنین بیمارى زیکا نیز ثابت شده که حتى از طریق جنسى هم منتقل مى شود و مى تواند باعث تولد نوزادانى با مغز کوچک و در نتیجه دچار عقب ماندگى ذهنى شود.
باید متذکر شد که هر کدام از این سه بیمارى یک ویروس مخصوص به خود دارند و صرف وجود پشه آئدس نمى تواند براى انسان خطرناک باشد و تنها در صورتى این پشه خطر ناک است که عامل بیمارى باشد ولى به هر صورت این پشه انتقال دهنده ویروس بیمارى از افراد مبتلا به افراد سالم از طریق نیش و در نتیجه انتقال بیمارى است و مبارزه و کنترل پشه مى تواند نقش بسیار مهمى در جلوگیرى و کنترل این بیمارى هاى ذکر شده داشته باشد. شایان توجه است که پشه هاى جنس ماده آئدس معمولاً از خون موجودات مختلف از جمله انسان تغذیه مى کنند و نر هاى این گونه از پشه ها بر خلاف ماده ها هیچکدام خونخوار نبوده و نیستند .
تب زرد درمان اختصاصى و یا واکسن مشخصى ندارد اما استراحت کافى و کنترل تب از اقدامات بسیار مهم در زمینه درمان این نوع از بیمارى است. در حال حاضر مؤثرترین اقدام جهت پیشگیرى از این بیمارى جلوگیرى از گزش پشه آئدس است.
مبارزه با پشه آئدس
به غیر از توصیه به استفاده از حفاظت فیزیکى از قبیل استفاده از تورى پنجره ها ، نظافت شخصى و محیطى ، پوشیدن لباس هاى بلند و آستین دار و همچنین تخلیه به موقع زباله ها و تمیز نمودن محیط هاى اطراف از تجمع آب هاى راکد ، مبارزه شیمیایى به موقع و به جا مى تواند این پشه بیمارى زا را کنترل نماید.
مبارزه شیمیایى :
١- سمپاشى : سمپاشى با سمپاش هاى دستى و یا پشتى و یا وسیله اى که بتواند به نحوى از انحاء عمل محلول پاشى را به خوبى انجام دهد .
٢- مه دهى : مه دهى و یا مه پاشى با دستگاه هاى مه گرم و یا مه سرد (فوگر) که سم مخصوص در آن ریخته شده ومه پاشى مى نمایند .
٣- دود دهى : دوددهى با استفاده از فشنگ دودزاى هلاک ( فضاى بسته با حجم زیاد ).
۴- گاز دهی با قرص گازسوز : با استفاده از قرص گاز GBT .( فضاى بسته با حجم کم ).
۵- بلوک هاى تبخیر شونده : بلوک هاى آهسته و تدریجى تبخیر شونده مى توانند کانال ها و دوپوش هاى ساختمان ها را حشره زدایى نمایند.
۶- مایع فاضلاب هلاک : یکى از راه هاى بسیار مهم و اثرگزار در جلوگیرى از تکثیر و ازدیاد پشه آئدس ، استفاده از مایع فاضلاب غیر سمى هلاک جهت مبارزه با حشرات و جلوگیرى از تخم ریزى آن ها خصوصاً درون چاه هاى فاضلاب ، کانال ها و آبراه هاى فاضلابى و آب هاى راکد است .
سموم مورد استفاده : سموم مورد تأیید وزارت بهداشت و درمان از جمله سموم پایرتروئید مانند پرمترین، سایپر مترین، لامبدا سیهالوترین، دلتامترین و سایفلوترین