معرفی آفت زنجره پسته

زنجره پسته Hom: Bithoscopidae)   Idiocerus Stali) به اسم  شیره تر شناخته شده و در مناطق پسته خیز وجود دارد. زنجره پسته حشره کوچکی است که در سال تنها یک نسل دارد و زمستان را بصورت حشره کامل در پناهگاه های مخصوص به خود می گذراند. در شرایط آب و هوایی گرمتر در اواسط اسفند ماه و در شرایط آب و هوایی سردتر در اوایل فروردین ماه شروع به فعالیت می کند.  

شکل شناسی

زنجره پسته حشره کوچکی است که طول آن با بال های باز در حدود ۳ تا ۲۵/۳ میلی‌متر می باشد و رنگ آن متغیر و از زرد مایل به سبز تا قهوه‌ای کم رنگ می باشد. سر آن بزرگ و عریض (بیش تر از عرض سینه) می ‌باشد و به یک خرطوم کوتاه چهار مفصلی ختم می گردد.

چشم ها قرمز رنگ هستند، شاخک ها مویی و در فرورفتگی کم عمق کوچکی در قسمت پایین در بین دو چشم قرار گرفته و دو مفصل اول شاخک خیلی درشت و ۵ مفصل بعد کوچک تر و بعد از آن از تعدادی مفصل کوچک که تعداد آن ها به ۴۰ عدد می رسد تشکیل یافته است.

در ماده‎ها آخرین مفصل نازک و کشیده می ‌باشد ولی در نرها به یک صفحه بیضی شکل نوک تیزی به رنگ بنفش تیره ختم می گردد. سینه اول ذوذنقه ای شکل و سبز رنگ است و روی سینه دوم سوار شده است. در قسمت قدامی سینه دوم سه لکه سیاه رنگ دیده می شود که یکی در وسط و دو تا در طرفین آن قرار گرفته است. این لکه‌ها در قاعده به هم متصل می باشند.

سپرچه سینه دوم خیلی واضح  و مثلثی شکل می ‌باشد و رأس مثلث به طرف پایین قرار گرفته است. پاها به رنگ زرد و ساق پاهای عقبی به طور وضوح از ساق پاهای دیگر بلندتر و دارای چند ردیف خار بزرگ می باشد. شکم زرد رنگ و مفص ‌های بطن کاملا مشخص می باشد. این مفاصل به وسیله نوار قهوه ای تیره رنگی از هم جدا می شوند در ماده‌ها این نوارها پررنگ ‌تر می باشند.

بال‌پوش ها نیمه شفاف و روی آن ها لکه هایی که از نقاط سبز رنگی تشکیل یافته است وجود دارد و طول بال ‌ها از انتهای شکم تجاوز نمی کند. بال های زیر شفاف و رگ های آن ها برجسته و خیلی واضح می ‎باشند. رنگ بدن زنجره های زمستان گذران و تابستان گذران از هم متفاوت می باشد، به طوری که زنجره های زمستانه به رنگ پوست شاخه پسته و زنجره های تابستانه تلفیقی از زرد و سبز زیتونی می باشند.

 

تخم ها کشیده و سفید رنگ هستند و تعداد آن ها برای هر حشره ماده به طور متوسط به ۷۰ عدد می رسد. دوره تخم ریزی حدود ۱۵ تا ۳۵ روز طول می کشد.

 

خروج پوره ها مقارن با خاتمه گل و تشکیل میوه می باشد. دوره پورگی زنجره جمعا ۳۰ تا ۴۰ روز می باشد و سه سن پورگی دارد:

مدت پورگی سن اول در حدود ۷ تا ۹ روز

مدت پورگی سن دوم در حدود ۱۰ تا ۱۵ روز

مدت پورگی سن سوم در حدود ۱۲ تا ۱۵ روز

 

زیست‌شناسی

زنجره پسته زمستان را به صورت حشره کامل در زیر پوست و شکاف تنه درختان پسته و سایر پناهگاه ها می گذراند. در اوایل بهار حشرات کامل در روی جوانه ها نشسته و تغذیه ‌می کنند. بعد از ترک جوانه توسط زنجره، شیره گیاهی به صورت قطراتی خارج می گردد. ماده ها به مجرد باز شدن برگ ها و خوشه های گل تخم ریزی می‌کنند و شیاری روی دم خوشه و شاخه ایجاد کرده و درون هر شیار دو عدد تخم می گذارند. ماده ها دور تخم ها و مدخل سوراخ را بوسیله ترشحاتی که بعدا سیاه رنگ می شوند، می پوشانند. ماده ها دم خوشه میوه را برای تخم ریزی ترجیح می دهند، به همین جهت کمتر روی درختان نر دیده می شوند. شیارهایی که پوره ها از آن ها خارج می شوند به راحتی قابل تشخیص هستند. پوره ها پس از خروج از شیارها از خوشه ها تغذیه کرده و با دفع عسلک آن ها را آلوده می سازند که پیامدهایی مانند توقف رشد میوه و سیاه شدن و ریزش آن ها دارد.

نحوه خسارت

بیشترین خسارت توسط پوره ها ایجاد می شود که به محض خروج از تخم خرطوم خود را در پریکارپ میوه های جوان فرو برده و از محل نیش زدگی آن ها به پریکارپ میوه ها، شیره نباتی خارج شده که بر اثر آن میوه ها به تدریج چروکیده، قهوه ای و خشک شده که اصطلاحا به آن ها کشمشی می گویند. علاوه بر کشمشی شدن میوه ها، از محل خرطوم پوره ها شیره گیاهی چسبناکی خارج می شود که همراه فضولات روی برگ و خوشه می ریزد که علاوه بر ایجاد سوختگی در برگ و خوشه، محیط مناسبی را برای نشو و نمای قارچ های ساپروفیت ایجاد می کند. همچنین ترشح عسلک ناشی از نیش زدگی پوره های زنجره، شاخه و برگ و حتی زمین سایه انداز درختان را خیس می کند، به همین دلیل است که به این آفت شیره تر می گویند. در اثر تغذیه این آفت، میوه های تازه تشکیل شده به شدت می ریزند و روی خوشه ها میوه ای باقی نمی ماند. چنانچه زنجره های بالغ تغذیه ای نداشته باشند از آبان ماه به بعد به پناهگاه های زمستانه خود می روند.

 

کنترل زنجره پسته

– تقویت درختان با استفاده از کودهای دامی و مرغی به صورت چالکود

– آبیاری منظم

– هرس مناسب

– رعایت فواصل کاشت بین درختان

– استفاده از یخ آب زمستانه

– استفاده از تله های چسبناک زردرنگ در دو نوبت، نوبت اول از اواسط دهه اول فروردین ماه همزمان با پیدایش نوک سبز جوانه ها و نوبت دوم نیمه دوم اردیبهشت ماه به منظور شکار حشرات بالغ

– مبارزه شیمیایی:

مبارزه شیمیایی را باید از زمان ظهور جوانه ها قبل از تخم ریزی آفت شروع کرد، زیرا یکی از خسارت های آفت، تخم ریزی حشره کامل در داخل دم خوشه ها می باشد؛ بنابراین بهترین زمان مبارزه قبل از تخم ریزی می باشد و چنانچه باغداران موفق به سمپاشی در این مرحله نشوند بر علیه پوره ها مبارزه می کنند که آگاهی از تراکم آفت درهنگام مبارزه دارای اهمیت بالایی می باشد.

بهترین زمان مبازره در اواخر فروردین و اوایل اردیبهشت ماه همزمان با خروج اولین سن پوره ها از تخم است. در صورت بالا بودن بیش از حد جمعیت آفت در فروردین ماه نیز سمپاشی باید انجام شود.